Cewnik Foleya to przyrząd medyczny służący do opróżniania pęcherza moczowego. Ten prosty w konstrukcji instrument odgrywa ważną rolę w wielu procedurach i terapiach medycznych, pomagając w sytuacjach związanych z problemem oddawania moczu i nie tylko. Z tego artykułu dowiesz się, kiedy stosuje się cewnik Foleya, jak należy go zakładać i co wiąże się z jego stosowaniem.
Cewnik Foleya – czym jest i do czego służy
Cewnik Foley’a to urządzenie urologiczne służące głównie do drenażu moczu z pęcherza moczowego, w sytuacjach, kiedy fizjologiczne oddawanie moczu przez pacjenta nie jest możliwe.
Cewnik Foleya, nazwany nazwiskiem swojego wynalazcy, Frederica Foley’a, został wprowadzony do praktyki medycznej w latach 30 – tych XX wieku. Od tego czasu stał się podstawowym elementem wyposażenia na oddziałach szpitalnych, a jego budowa niewiele się zmieniła.
Cewnik Foleya złożony jest z cienkiej, elastycznej rurki (wężyka), wykonanej z lateksu lub silikonu, zakończonej balonikiem, który po wprowadzeniu do pęcherza napełniany jest wodą lub solą fizjologiczną, aby zapobiec jego przypadkowemu wypadnięciu.
Cewnik Foleya, w przeciwieństwie do prostego służącego do jednorazowego opróżnienia pęcherza cewnika, można umieścić w pęcherzu pacjenta na dłuższy czas.
Kiedy stosuje się cewnik Foleya
Cewnik Foleya stosowany jest u pacjentów z problemami urologicznymi i nie tylko w wielu sytuacjach medycznych, takich jak:
- retencja (zatrzymanie) moczu,
- po zabiegach urologicznych,
- u pacjentów z przerostem prostaty lub przyjmujących chemioterapię podpęcherzową,
- przy zapaleniu pęcherza moczowego,
- w celu monitoringu ilości produkowanego moczu,
- podczas oraz po zabiegach i operacjach,
- u pacjentów nieprzytomnych lub w ciężkim stanie,
- u pacjentów neurologicznych,
- podczas indukcji porodu (poprzez poszerzenie szyjki macicy).
Warto pamiętać, że, pomimo iż cewnikowanie chorego jest konieczne w wielu sytuacjach, istnieją także pewne przeciwwskazania do stosowania cewnika takie jak: przerwanie cewki moczowej oraz ostre zapalenie gruczołu krokowego.
Indukcja porodu przy pomocy cewnika Foleya
Indukcja porodu to sztuczne wywoływanie skurczów porodowych przed rozpoczęciem się naturalnego porodu, a jednym z jego sposobów jest mechaniczne wywołanie porodu przy pomocy cewnika Foleya. Indukcja porodu przy pomocy cewnika Foleya jest metodą nieinwazyjną i może być stosowana w sytuacji, gdy farmakologiczne wywołanie porodu jest niewskazane.
Procedura ta polega na umiejscowieniu balonika Foleya w kanale szyjki macicy, (który jest często wykonywany przy monitoringu aparatem USG). Następnie napełnia się go odpowiednią ilością wody, czy soli fizjologicznej, aby rozprężające działanie balonika spowodowało mechaniczną stymulację i rozciąganie szyjki macicy. Wskutek tego może dojść do skracania i rozwierania się szyjki macicy oraz wywołania skurczów porodowych.
Cewnik znajdujący się w szyjce macicy nie opróżnia pęcherza i podobnie jak w przypadku założonego tamponu kobieta z cewnikiem Foleya może normalnie sikać.
Zakładanie i wymiana cewnika Foleya
Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania cewnikowania przy użyciu cewnika Foleya zależy od jego prawidłowego założenia. Procedurę cewnikowania powinna przeprowadzać osoba, która została w tym celu odpowiednio przeszkolona przez wykwalifikowanego pracownika medycznego.
Jak się zakłada cewnik Foleya
Przed założeniem cewnika Foleya należy przygotować odpowiednio dobrany rozmiar cewnika dostosowany do płci i budowy ciała osoby poddawanej cewnikowaniu. Ponadto należy posiadać jałowy worek na mocz, żel lub maść nawilżająco – znieczulającą oraz preparat do dezynfekcji i jednorazowe rękawiczki.
Podczas zakładania cewnika Foleya pacjent powinien leżeć na plecach, z rozłożonymi nogami. Po dokładnym oczyszczeniu okolic pochwy lub prącia nawilżoną końcówkę cewnika delikatnie wprowadza się poprzez cewkę moczową do pęcherza. Gdy pojawi się mocz w rurce, aby cewnik nie wysunął się z pęcherza napełnia się balonik odpowiednią ilością wody lub soli fizjologicznej.
Prawidłowo założony cewnik nie może powodować dyskomfortu, a pacjent z założonym cewnikiem może leżeć, siedzieć i chodzić pod warunkiem, że wężyk nie jest zaplątany, a worek jest poniżej poziomu pęcherza.
Wyjmowanie cewnika Foleya
Podobnie jak przy zakładaniu cewnika, także podczas jego wyciągania należy zadbać o sterylność. Procedurę wyciągania cewnika Foleya rozpoczyna się od zanotowania ilości moczu (ewentualnie jego koloru) znajdującego się w worku i jego opróżnieniu. Następnie po odciągnięciu całego płynu z balonika (przy pomocy strzykawki), powoli i delikatnie wysuwa się cewnik.
Zaleca się, aby pacjent pozostał w pozycji leżącej przez kilka minut po wyjęciu cewnika. Na skutek cewnikowania, bezpośrednio po jego usunięciu mogą wystąpić pewne dolegliwości, takie jak pieczenie czy ból przy oddawaniu moczu. Warto jednak pamiętać, że jeśli dolegliwości te będą się utrzymywać lub wystąpi krwawienie, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, gdyż mogło dojść do komplikacji np. uszkodzenia cewki lub infekcja układu moczowego.
Podsumowując, cewnik Foleya to podstawowe i niezbędne narzędzie medyczne potrzebne w wielu sytuacjach, które wymagają drenażu moczu. Cewnikowanie musi być przeprowadzone przez odpowiednio wyszkoloną osobę z zastosowaniem środków ostrożności. Pacjenci z założonym cewnikiem, jak również ich opiekunowie powinni być świadomi potencjalnego ryzyka powikłań po cewnikowaniu oraz ich objawów, aby zapewnić prawidłowe działanie układu moczowego.
Na jakość i niezawodność badania USG ma wpływ profesjonalny serwis USG, który zapewnia niezbędne wsparcie techniczne oraz utrzymanie urządzeń w pełnej sprawności.